Στις 19-21 Νοεμβρίου 2021, η ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. “ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ” σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό – Περιβαλλοντικό Σύλλογο Σκαλοχωρίου ΔΡΥΣ και τον Σύλλογο Αμπελουργών Ανεμώτιας και με τη συμβολή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και του Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής (ΚΠΕΝ) διοργάνωσαν ένα τριήμερο Βιωματικό Εργαστήριο Ξερολιθιάς για την κατασκευή αναβαθμών νέου αμπελώνα στην Ανεμώτια της Λέσβου.
Το εργαστήριο αφορούσε στη διαμόρφωση ενός επικλινούς, υποβαθμισμένου βοσκότοπου και τη μετατροπή του σε βιολογικό αμπελώνα με γηγενείς ποικιλίες και χρηματοδοτήθηκε από το «Πράσινο Ταμείο», στο πρόγραμμα «Φυσικό περιβάλλον & καινοτόμες δράσεις 2021» και το μέτρο «Καινοτόμες δράσεις με τους πολίτες».
Γιατί,όμως, οι Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας επιλέγουμε να προβάλλουμε ιδιαιτέρως αυτό το γεγονός;
Διότι θέλουμε να αναδείξουμε την αξία της ξερολιθιάς και τη σημασία της στο νησιώτικο τοπίο και φυσικά τη δύναμη της συλλογικότητας και της κοινής δράσης των πολιτών.
Διότι μέχρι και πριν 50 χρόνια περίπου, οι αναβαθμίδες αποτελούσαν το ιδιαίτερο στοιχείο που υποστήριζε τη λειτουργικότητα του νησιωτικού περιβάλλοντος και την πρωτογενή παραγωγή, ενισχύοντας το υδατικό δυναμικό, μειώνοντας τη διάβρωση του εδάφους και ευνοώντας την τοπική βιοποικιλότητα. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη τεχνική διαμόρφωσης των επικλινών εδαφών, που καθόρισε το ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον των νησιών (λιθοδομές, βιοποικιλότητα, καλλιεργητικές μέθοδοι, διατροφικές επιλογές, εργασιακή εξειδίκευση, έθιμα κλπ.).
Η τέχνη της ξερολιθιάς, η κατασκευή δηλαδή με λίθους χωρίς κανένα συνδετικό υλικό (εν ξηρώ) των αναβαθμών, έχει εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς από το 2015, ενώ το 2018 εγγράφηκε και στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO, 2003). Η εγγραφή αυτή αναγνωρίζει και επιβεβαιώνει την τεράστια οικολογική, αρχιτεκτονική, πολιτισμική, γεωλογική και οικονομική αξία της ξερολιθιάς στον ελλαδικό χώρο και όχι μόνο.
Σκοπός του εργαστηρίου, το οποίο διεξήχθη στο πλαίσιο των εργασιών συντήρησης και επισκευής υφιστάμενων αναβαθμίδων και δημιουργίας νέων ήταν η ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων πολιτών και του λεσβιακού κοινού ως προς τη σημασία της διατήρησης της τέχνης της ξερολιθιάς και των μαστόρων της και η διδασκαλία – μεταφορά τεχνογνωσίας σε νεότερους επαγγελματίες και ερασιτέχνες ενδιαφερόμενους. Οι συμμετέχοντες ήταν περί τους σαράντα εθελοντές (επαγγελματίες, συνταξιούχοι, αγρότες, μέλη συλλογικοτήτων, φοιτητές).
Το πρόγραμμα περιελάμβανε τις πρωινές ώρες εργασία στο πεδίο με κατασκευή ξερολιθιών, υπό την καθοδήγηση έμπειρων τεχνιτών, και μετά το μεσημέρι θεωρητικές διαλέξεις, περιπάτους, βιωματικές δράσεις και προβολές από πανεπιστημιακούς, αρχιτέκτονες, συγγραφείς, τεχνίτες με τη ζωντανή συμμετοχή όλων. Ήταν το πρώτο από τα τρία εργαστήρια, ενώ ακολούθησαν άλλα δύο (φύτευσης, μπολιάσματος) για να ολοκληρωθεί το εγχείρημα και να αναδειχτεί η δύναμη του εθελοντισμού και της κοινωνικότητας.
Παρατίθενται οι σύνδεσμοι με θεωρητικό και εποπτικό υλικό:
Spot για το Βιωματικό Εργαστήριο Ξερολιθιάς – ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. (ifestio-anemotias.com)
