Την Πέμπτη, 2 Φεβρουαρίου, στο ναό Αγίας Τριάδας, στον Συνοικισμό της Μυτιλήνης, έγινε η κηδεία της Μαρίας Αναγνωστοπούλου (1923-2023), λαογράφου, ερευνήτριας και συγγραφέως. Έφυγε αφήνοντας ως παρακαταθήκη ένα σημαντικό συγγραφικό και ερευνητικό έργο, που επικεντρώνεται ιδιαίτερα στην κοινωνία και την οικογένεια των χρόνων της Οθωμανικής κατοχής του νησιού καθώς και στη θέση της γυναίκας της Λέσβου. Η Μαρία ( Νίτσα ) Αναγνωστοπούλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από μικρασιάτες γονείς, μεγάλωσε και έζησε στη Μυτιλήνη και στην Αθήνα. Ως καθηγήτρια της αγγλικής εργάστηκε στην ιδιωτική εκπαίδευση για πολλά χρόνια και διέκοψε το διδακτικό έργο, για να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη λεσβιακή λαογραφία. Στις δημοτικές εκλογές του 1978, συμμετείχε στον συνδυασμό « Δημοκρατική Μυτιλήνη » του Απόστολου Αποστόλου, ως υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος.
Οι Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και πολιτιστικής Δημιουργίας την ξεπροβοδίζουμε με την ευχή να είναι ελαφρύ το χώμα που τη σκεπάζει…
Τα βιβλία της : “Τα υφαντά της Λέσβου”, 1990,
“Η Λεσβιακή γυναικεία φορεσιά 18ος-19ος αι.”, 1996,
“Η γυναίκα της Λέσβου στα χρόνια της Οθωμανοκρατίας – ιστορικά και λαογραφικά ανάλεκτα”, 1998, εκδόθηκαν από το Δήμο Μυτιλήνης, ενώ
“Η κεντητική στη Λέσβο 18ος-20ος αι.” είναι έκδοση του Υπουργείου Αιγαίου το 2014.
Επίσης δικά της βιβλία είναι:
“Η παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά του Πλωμαρίου”, [Μυτιλήνη] 1986 (Ανάτυπο).
“Ο Κνας στη Λέσβο”, Θ. Πλατσής, Αθήνα 1991.
“Η προσφυγογειτονιά μου. Δικαστήρια – Γενί Τζαμί”, Ν. Χριστόπουλος, Μυτιλήνη 1995 (Ανάτυπο).
“Απάνω Σκάλα η Μυτιληνιά. Η γειτονιά του ονείρου” 2006, εκδόσεις Εντελέχεια.
“Μπορώ ακόμη και ονειρεύομαι” 2009, εκδόσεις Εντελέχεια.
“Όψεις Θεάτρου στη Λέσβο: Λαϊκά Δρώμενα και Θεατρικές Παραστάσεις στην Αγία Παρασκευή (1864-2010)” 2010 έκδοση του τότε Δήμου Αγίας Παρασκευής Λέσβου
“Λεσβιακοί Ιδιωματισμοί. Χαρακτηρισμοί – ξομπλιάσματα ανδρών και γυναικών”, 2013, εκδόσεις Αιολίδα.
« Ευπρεπίας και παρθενίας έλεγχος στη Λεσβιακή κοινωνία του 19ου αι.» 2017, εκδόσεις Αιολίδα.
« Θεματικό Λεξικό της Λεσβιακής Διαλέκτου » 2021, εκδόσεις Μύθος.
Παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα για τους ανθρώπους της γειτονιάς της, από το βιβλίο της ‘‘Απάνω Σκάλα η Μυτιληνιά. Η γειτονιά του ονείρου’’:
«Ίσως φανεί περίεργο που ασχολήθηκα πολύ λίγο με το πιο αξιόλογο στοιχείο της γειτονιάς, μ’ εκείνους τους δημιουργικούς πρόσφυγες, τους καλούς νοικοκύρηδες που κατάφεραν, όπως τόσοι άλλοι, μέσα σε λίγο χρόνο να ξαναστήσουν τη ζωή τους, να δημιουργήσουν κύκλο γύρω τους, να τονώσουν με τις δραστηριότητές τους τον τόπο που τους δέχτηκε. Όμως οι άλλοι, οι απλοί κι αδύναμοι, οι ξεκομμένοι άνθρωποι ήταν που έδιναν και χρώμα και παλμό στη γειτονιά και αυτοί που βασανίστηκαν περισσότερο. Ήταν εκείνοι που έδιναν ζωντανή την εικόνα των ανθρώπων που έχασαν τα πάντα, χωρίς να φταίνε οι ίδιοι και που περίμεναν, όλο περίμεναν, την κρατική πρόνοια να μεριμνήσει, Φαμίλιες στερημένες που ζούσαν τη δυστυχία της προσφυγιάς σ’ όλες τις φάσεις της και που προσπαθούσαν να κλείσουν την κάθε μέρα ελπίζοντας. Κι ήταν όλα δύσκολα, ήταν αληθινά τραγικά καθώς δεν μπορούσαν να ξεχάσουν αυτά που είχαν κι έχασαν, καθώς οι καλές μέρες που ’χαν ζήσει δεν ήταν πολύ μακριά, ζωντανές θύμησες που πλήγωναν πιο πολύ την τωρινή τους γύμνια. Κι όμως σιγά-σιγά τα κατάφερναν, κάπου ακουμπούσαν, δούλευαν, στέριωναν, άπλωναν καινούριες ρίζες.
Υπήρχε πίστη, υπομονή και θέληση και μ’ αυτή μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τα φρικτά χρόνια της προσφυγιάς. Υπήρχε δύναμη και καρτερία σ’ εκείνες τις βασανισμένες μάνες που κεντούσαν κι έραβαν μερόνυχτα, που έγιναν εργάτριες κι ακόμα πλύστρες και παρακόρες για να αναστήσουν τις ορφανεμένες φαμίλιες τους. Στα παιδιά που από την τρυφερή τους ηλικία βγήκαν στη βιοπάλη, τη μέρα στη δουλειά, το βράδυ στο σχολείο, να μορφωθούν για να έχουν το δικαίωμα να πλάθουν όνειρα. Πολεμούσαν, άντεχαν, έβαζαν στόχους προχωρούσαν κι αυτή ακόμα η πίκρα της τωρινής τους ζωής γινόταν χαμόγελο για το μέλλον. Και τα κατάφεραν. Από εκείνα τα αδύναμα προσφυγάκια που έφτασαν, διωγμένα από τις πατρίδες τους, στο νησί, παιδιά που βίωσαν μια πραγματικά δύσκολη παιδική ηλικία κι από όλα εκείνα που βγήκαν από τα σπλάχνα της γενιάς που έζησε την Καταστροφή, βγήκαν δάσκαλοι, γιατροί, δικηγόροι και ζηλευτοί τεχνίτες, έμποροι και άνθρωποι του πνεύματος, που τιμούν τον τόπο που τους πρόσφερε πατρίδα».
Για τη Μαρία Αναγνωστοπούλου, έγγραψε η φίλη της Μαρία Σταματογιαννοπούλου:
«Πάντα αναρωτιόμουν, ήταν ένας «τυχερός άνθρωπος» όπως η ίδια έλεγε συχνά για να περιγράψει το βίο της ή ήταν ένας άνθρωπος που επέλεξε να έχει την «τύχη» μαζί της;
Ευγενής, μακριά από τον καθωσπρεπισμό των τεμπέλικων ψυχών
Παρατηρήτρια των ανθρώπινων, με ερωτήματα και στη δέκατη δεκαετία της ζωής της
Με απίστευτη όρεξη για ζωή, που η κριτική για όσα έβλεπε γύρω της δεν την εξασθένισε ποτέ
Με τεκμηριωμένες μελέτες, λεπτεπίλεπτη κεντητική της μυτιληναίικης ζωής, με μια πνευματική διαύγεια που την ακολούθησε μέχρι χτες.
Εκατό χρόνια μιας απολύτως νεανικής παρουσίας».
