Παναγιώτης Νταηπαναγιώτης – Ένας Μυτιληνιός Εθελοντής στην Απόβαση της Νορμανδίας (6 Ιουνίου 1944)

Οι Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας, 76 χρόνια μετά τη Συμμαχική Απόβαση στη Νορμανδία, αναδεικνύουν σήμερα την ηρωική συμμετοχή του συντοπίτη μας Παναγιώτη Νταηπαναγιώτη.

Μια από τις ενέργειες που είχαν σχεδιάσει οι Σύμμαχοι, για την απόβαση στις ακτές της Νορμανδίας, ήταν να σχηματίσουν κοντά στις ακτές της Νορμανδίας έναν κυματοθραύστη με προσαραγμένα πλοία, ώστε τα μικρά αποβατικά να μην ανατρέπονται από τα μανιασμένα κύματα του Ατλαντικού. Για το λόγο αυτό ζήτησαν από τις συμμαχικές κυβερνήσεις να διαθέσουν παλιά εμπορικά πλοία, οπότε η ελληνική κυβέρνηση διέθεσε το «Γεώργιος Π» και το «Άγιος Σπυρίδων». Δεν έβρισκαν όμως πληρώματα, αφού θα πήγαιναν άοπλοι σε απόσταση αναπνοής από τα παράκτια πυροβολεία των Γερμανών και μετά την βύθιση των πλοίων θα έπρεπε να κολυμπήσουν προς τον ωκεανό, ελπίζοντας να τους περισώσουν συμμαχικά πλοία που θα βρίσκονταν λίγο βαθύτερα.

Τότε ο Έλληνας προξενικός Λιμενάρχης Λονδίνου ζήτησε τη βοήθεια της Ομοσπονδίας Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (ΟΕΝΟ), στην οποία πρωτοστατούσαν μεταξύ άλλων αντιφασιστών μέλη της Οργάνωσης Ναυτεργατών του ΚΚΕ. Οι δύο υπεύθυνοι της ΟΕΝΟ Βασίλης Μπεκάκος και Αντώνης Αμπατιέλος ανέλαβαν να βρουν 30 εθελοντές, αλλά προσφέρθηκαν πολλοί περισσότεροι Έλληνες ναυτικοί που βρίσκονταν στην Αγγλία, οπότε χρειάσθηκε να ρίξουν κλήρο!

Ένας από τους εθελοντές (σύμφωνα με διήγηση του φίλου του Αντώνη Αμπατιέλου) ήταν ο Μυτιληνιός Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Νταηπαναγιώτης του Κυριάκου και της Αικατερίνης, γεννημένος στις 27 Μαΐου 1912 στη Μυτιλήνη και απόφοιτος της Σχολής Εμποροπλοιάρχων Ύδρας. Ο πατέρας του Κυριάκος είχε το Καφενείο-Ουζερί στο Φανάρι (που έπλεε στη θάλασσα στηριγμένο σε κολώνες) και ο μικρότερος αδερφός του Νίκος είχε Μηχανουργείο.

Πέτυχαν την αποστολή τους ανάμεσα στα εχθρικά πυρά και σώθηκαν από τα μανιασμένα κύματα συμβάλλοντας στην επιτυχία της απόβασης, γεγονός που αναγνώρισαν δημόσια οι Πρόεδροι Αμερικής και Αγγλίας.

Η ΟΕΝΟ είχε δημιουργηθεί το 1943 και πρόσφερε πάρα πολλά στον Αντιφασιστικό Αγώνα, παράλληλα με τους πολύχρονους ναυτεργατικούς αγώνες, για να βελτιωθούν οι μεσαιωνικές συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των ναυτικών. Πέτυχε μάλιστα την πρώτη συλλογική σύμβαση εργασίας, αλλά οι πρωτεργάτες των διεκδικήσεων κυνηγήθηκαν από το εφοπλιστικό κεφάλαιο και τους εγχώριους πολιτικούς του συνεργάτες.

Ο ήρωας για το συμμαχικό αγώνα Παναγιώτης Νταηπαναγιώτης δεν άρεσε στο μετακατοχικό καθεστώς της πατρίδας του και του στέρησαν το διαβατήριο για την πολιτική και συνδικαλιστική του δράση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να μπαρκάρει. Εργάσθηκε σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις στο Λονδίνο φτάνοντας μέχρι το βαθμό του Αρχιπλοιάρχου και δημιούργησε εκεί οικογένεια, αλλά στην Ελλάδα δεν μπορούσε να έρθει. Ο Γεώργιος Παπανδρέου, φίλος του πατέρα του Κυριάκου, του έδωσε ξανά διαβατήριο όταν έγινε πρωθυπουργός το 1964, αλλά ακολούθησε η Χούντα και το αφαίρεσαν ξανά. Μετά την πτώση της Χούντας κανόνιζε τα οικονομικά του για να γυρίσει και μάλιστα έστειλε την ανιψιά του Κατερίνα στον φίλο του Απόστολο Γροσομανίδη να του βρει σπίτι στον Παληό Μανταμάδου, όπου είχε μνήμες από τα παιδικά του χρόνια. Ο πατέρας του Κυριάκος ήταν τελώνης στον Παληό πριν το 1922 και τα καλοκαίρια παραθέριζε εκεί η οικογένειά του.

Δεν πρόλαβε όμως ο Παναγιώτης Νταηπαναγιώτης να γυρίσει στην Ελλάδα, αφού τον Αύγουστο του 1975 έφυγε από τη ζωή στα 63 του χρόνια. Τελευταία του επιθυμία ήταν να ταφεί στην πατρίδα που του στέρησαν. «Επέστρεψε» νεκρός και θάφτηκε στον Άγιο Παντελεήμονα Μυτιλήνης, όπου είναι το μνήμα του.

Πληροφορίες για τα παραπάνω συγκεντρώσαμε από δημοσίευμα του Νίκου Πηγαδά στην «Εφημερίδα Συντακτών» στις 30 Μαΐου 2020 με τίτλο «Η ελληνική συμμετοχή στην απόβαση της Νορμανδίας» και από τις ανιψιές του Παναγιώτη Νταηπαναγιώτη, Κατερίνα και Μαριάνθη.

Η ιστορία του Παναγιώτη Νταηπαναγιώτη, που δημοσιεύσαμε στη σελίδα μας στο φβ, συγκίνησε αρκετούς. Ανάμεσα σ’ αυτούς τον ποιητή Χρυσόστομο Γελαγώτη και το μουσικό Νίκο Τσιριγώτη. Ο πρώτος έγραψε τους στίχους του τραγουδιού «Νταηπαναγιώτης» που αναρτούμε σήμερα και ο δεύτερος έγραψε τη μουσική του και το ενορχήστρωσε. Το τραγουδά ο Μιχάλης Δήσσος. Τη μίξη έκανε ο Γιάννης Τσιριγώτης.

Τους ευχαριστούμε θερμά που συμμετέχουν στην προσπάθεια να αναδειχτούν παραπέρα άγνωστες πτυχές της νεότερης λεσβιακής ιστορίας.

Οι στίχοι του τραγουδιού:

Πήρες τις τίμιες χάρες απ’ το γέρο σου

στον καφενέ τον βοηθούσε η μέρα σου

παλιά αγάπη σου τα μύρια κύματα

ζύμωσε της ζωής σου τ’ αρμενίσματα.

Βίρα, Νταηπαναγιώτη, μες στη μνήμη σου

να μείνει άσβεστη η πράξη εκείνη σου

βίρα, Νταηπαναγιώτη, μες στη μνήμη σου. (Ρεφρέν)

Σαν ήρθε το καθήκον και σε κάλεσε

στη Νορμανδία το καράβι έφτασε

μαζί με τους συντρόφους μπόι στήσατε