Λεσβιακή Ένωση Σπουδαστών (ΛΕΣ)

Αφιέρωμα στη ΛΕΣΒΙΑΚΗ   ΕΝΩΣΗ   ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ (ΛΕΣ)

Βρισκόμαστε στην Αθήνα το 1972. Οι αντιδιχτατορικές οργανώσεις της νεολαίας και αρκετοί ανένταχτοι αγωνιστές ψάχνουν τρόπους και χώρους για να εκδηλώσουν την αντίστασή τους στην πολυπλόκαμη εξουσία της χούντας.

Οι συνελεύσεις και οι ψευτοεκλογές στις Σχολές ελέγ­χονται στενά από το Σπουδαστικό της Ασφάλειας και από τους διορισμένους χουντικούς σπουδαστές.

Να λοιπόν που ξεπετιούνται ο ένας μετά τον άλλον οι Σύλλογοι των Επαρχιωτών Σπουδαστών για να συνενώσουν τους πρωτοπόρους, να εκφράσουν το πνεύμα της αντίστα­σης και να δώσουν διέξοδο στην αντιδιχτατορική πάλη.

Μετά τους Κρήτες, τους Ηλείους, τους Καρδιτσιώτες, τους Χιώτες και άλλους, ήρθε η σειρά των Μυτιληνιών.

Από τις πρώτες διαδηλώσεις ( από την κηδεία του Σεφέρη το 1971) μια δυναμική οργανωμένη ομάδα σπουδαστών και σπουδαστριών της Λέσβου ήταν βασικός πυρήνας των  διαδηλωτών.

Κατά το Μάρτη του ’73 ξεκίνησαν τις ζυμώσεις για τη δημιουργία Συλλόγου ο Γιώργος Αντωνιάδης  και ο Μίμης Ασλάνης, σπουδαστές του Φυσιογνωστικού, μαζί δε με τους: Κατερίνα Γεωργοπούλου (Νομικής), Νίκο Σπανέλλη (Νομικής), Άρτεμι Δημητριάδη (Φιλοσοφικής) και Μανώλη Σουβλερό (Φυσικού), σύνταξαν καταστατικό και αποτέλεσαν το πρώτο προσωρινό συμβούλιο. Μέχρι τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ο Σύλλογος δεν είχε εγκριθεί και το Καταστατικό μαζί με τον Νίκο Σπανέλλη οδηγήθηκαν στην Γενική Ασφάλεια για… «Ελληνοχριστιανική αναμόρφωση».

Με την Μεταπολίτευση, από τον Αύγουστο του ’74, ιδρύθηκε πια κανονικά η Λεσβιακή Ένωση Σπουδαστών με προσωρινό συμβούλιο μέχρι τις πρώτες εκλογές που έγιναν με μεγάλη μαζικότητα, τον Φλεβάρη του 75. Στο προσωρινό αλλά και στο πρώτο εκλεγμένο Συμβούλιο( απ’ όσο θυμάμαι), συμμετείχαν οι Γιώργος Αντω­νιάδης, Δημήτρης Μπουρνούς, Μανώλης Σουβλερός, Μαρία Τσαγκαρέλλη, Γιάννης Παυλής, Χριστίνα Αναγνωστοπούλου, Μπάμπης Νέμτζας, Αριστείδης Βακιρλής και Δημήτρης Γούναρης.

Η Ένωση φιλοξενήθηκε προσωρινά στα γραφεία της Λεσβιακής Παροικίας στην Αγίου Κωνσταντίνου αλλά η φιλοξενία κόπηκε γρήγορα γιατί τα νιάτα έφεραν μαζί τους θορυβώδη ζωντάνια, ακαταστασία και προπαντός ανατρεπτι­κές ιδέες…Έτσι απόκτησε το μόνιμο ευρύχωρο στέκι της για αρκε­τά χρόνια στην αρχή της Εμμ. Μπενάκη.

Από το Σεπτέμβρη του ’74 το Συμβούλιο αλλά και πολ­λές επιτροπές άρχισαν μέσα στην Ένωση μια καθημερινή δουλειά για τα προβλήματα των επαρχιωτών σπουδαστών, της Παιδείας, της Λέσβου, του Πολιτισμού και της Δημοκρατίας. Το στέκι της Ένωσης έγινε χώρος, σχεδόν καθημερινής συνάντησης ολοένα και περισσότερων νέων της Λέσβου που έβρισκαν την παρέα τους, συζητούσαν τα προβλήματά τους, διοργάνωναν και συμμετείχαν στις εκδηλώσεις, κουβέντιαζαν για τις πολιτικές και κομματικές τους απόψεις.

Από τους πρώτους στόχους της ΛΕΣ η στέγαση, η σίτιση και η ψυχαγωγία των σπουδαστών, παράλληλα με διοργανώσεις τακτικών εκδηλώσεων σε θέατρα, μπου­άτ, γλέντια σε ταβέρνες με λεσβιακό πρόγραμμα καθώς και εκδρομές. Ούτε μια στιγμή δεν ξεχνούσα­με το Νησί μας και σε κάθε ευκαι­ρία εξορμούσαμε στη Μυτιλήνη και στα κεφαλοχώρια με διάφορες εκδηλώσεις που βρήκαν μεγάλη απήχηση στους  συντοπίτες μας. Την πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου το ’74 μεγάλη εκδή­λωση στο Δημοτικό θέατρο της Μυτιλήνης, μια μέρα μετά τις Βουλευτικές εκλογές με την απαράλλαχτη Ασφάλεια σε επιφυλακή. Περιοδείες στα χωριά για τον αντιβασιλικό αγώνα να μοιράζουμε με την προκηρυξούλα μας την θέληση της νεολαίας για Δημοκρατική εξέλιξη και κοινωνι­κές αλλαγές. Εκθέσεις και προβολές τα Χριστούγεννα του ’74 στη Μυτιλήνη και σε άλλα χωριά για το δράμα της Κύπρου που δεν άρεσαν σε κάποιους ανησυ-Χούντες, γιατί …χαλούσαμε το γιορτινό κλίμα των ημερών… Κινηματογραφικές προβολές με αντιπολεμικές και αντιφασιστικές ταινίες σε απομακρυσμένα χωριά που μας υποδέχονταν και μας φιλοξενούσαν με ενθουσιασμό και θέρμη.

Αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι η Ένωση απλώθηκε γρή­γορα σαν ομοσπονδία αφού σε κάθε περιοχή του Νησιού (Γέρας, Μανταμάδου, Πολιχνίτου, Καλλονής, Αγιάς Πα­ρασκευής, Πλωμαριού, Μολύβου, Μεσοτόπου κ.λπ.) τα μέλη της Ένωσης συγκροτούσαν ομάδες δουλειάς  και οργάνωναν κάθε λογής πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις για αποχουντοποίηση, δίκαιη λύση του Κυπριακού, Δημοκρατική και Κοινωνική προκοπή. Οι Γεραγώτες σπουδαστές και σπουδάστριες άνοιγαν το καλοκαίρι γραφεία της ΛΕΣ με μόνιμη έκθεση βιβλίου, διοργάνωναν δωρεάν φροντιστήρια για τους μαθητές και ψυχαγωγικές βραδιές με τους στρατιώτες της περιοχής. Στην Αγία Παρασκευή το Σεπτέβρη του ’75 οργάνωσαν εκδήλωση για την απελευθέρωση από τους Γερμανούς και την Εθνική Αντίσταση. Στον Μανταμάδο και στη Στύψη έστησαν βιβλιοθήκες. Στο Πλωμάρι εκδηλώσεις για το Κυπριακό. Αυτές είναι λίγες, από τις πάρα πολλές εκδηλώσεις που έγιναν στα χωριά μας.

Βέβαια σύσσωμες οι δυνάμεις «ασφαλείας και δημοσίας τάξεως», χουντοκρατούμενες και αποχουντοποιημένες, έγρα­ψαν στα μαύρα τους κατάστιχα την ΛΕΣ και παρεμπόδιζαν συστηματικά κάθε εκδήλωση. Όλα τα γνωστά μέλη της ΛΕΣ, που μπόρεσαν αργότερα στο στρατό να μάθουν τα γραφό­μενα του φακέλου τους, έβρισκαν πάντα τη γνωστή φράση:

«… Ήταν μέλος της Λ.Ε.Σ….», που εναγώνια έστελναν οι τοπικοί χωροφύλακες και οι πληροφοριοδότες τους.

Από τις πρώτες μέρες της, η Ένωση καλλιέργησε την ιδέα της συνεργασίας των Λεσβιακών Σωματείων της Αθήνας και την δημιουργία Ομοσπονδίας. Αλλά συνάντησε αρκετές αντιδράσεις από κάποιους συντοπίτες, που δεν έβλεπαν με  καλό μάτι τους πολλούς νέους Συλλόγους χωριών της Λέσβου. Μέσα στη δημοκρατική ανάταση της εποχής οι νέοι αυτοί Σύλλογοι χωριών της Λέσβου, ερχόταν να καλύψουν τις ανάγκες για ανθρώπι­νη ζωή μέσα στην ψυχρή μεγαλού­πολη, για ξαναζωντάνεμα της πολι­τιστικής λεσβιακής ζωής, για βοή­θεια στα πολλά προβλήματα της παραπεταμένης Λέσβου. Ο συντονισμός των Λεσβιακών Σωματείων προχώρησε με προσπάθειες και αναστολές και έγινε πραγ­ματικότητα με τον κοινό εορτασμό της 8ης Νοεμβρίου το 1975.

Η ΛΕΣ μόνη της στην αρχή και αργότερα με τον Σύλλογο Λεσβίων Σπουδαστών Θεσσαλονίκης και τον Σύλλογο Αιγαιοπελαγιτών Σπουδαστών Πάτρας, αξίωσε με διαρκείς παραστά­σεις και πιέσεις προς την Ναυτιλιακή μισό εισιτήριο στο βαπόρι, ανοιχτές τις πόρτες των σαλονιών για τους επιβά­τες της τρίτης θέσης και βελτίωση των συνθηκών του ταξι­διού, αιτήματα που πέτυχε με σχετική συμφωνία. Ακόμα η ΛΕΣ συνεργάστηκε με τους σπουδαστικούς συλλόγους όλου του Αιγαίου και ύψωσαν τη φωνή τους κατά του Τούρκικου επεκτατισμού και των Νατοϊκών επεμβάσε­ων, υπέρ της ειρήνης και της ανάπτυξης στο Αιγαίο. Συνεργάστηκε με όλους τους Συντοπίτικους Συλλόγους του Αιγαίου για τη δημιουργία του θεσμού της αιγαιοπελαγίτικης βδομάδας εκδηλώσεων που συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια μετά. Από τις αρχές του ’75 η Λ.Ε.Σ. κυκλοφόρησε τα «Λεσβιακά Νιάτα», δίμηνο περιοδικό που ξαπλώθηκε γρή­γορα σε όλα τα σπουδαστικά διαμερίσματα αλλά και σε όλη τη λεσβιακή ύπαιθρο, αφού καταπιανόταν, εκτός από τα σπουδαστικά, και με τα προβλήματα της Λέσβου και πρόβα­λε τις ανάγκες της.

Πρωτότυπη και ξεχωριστή για την εποχή η παρουσία της ΛΕΣ με το θεατρικό της τμήμα που αλώνιζε τα χωριά μας, την Αθήνα και έφτασε να βραβευθεί αρκετές φορές στο Φεστιβάλ Κορίνθου. Δεκάδες ερασιτέχνες κοπέλες και αγόρια με κέφι, δύναμη και αυθορμητισμό, ανέβασαν δύσκολα κοινωνικά έργα. Με πολλές ταλαιπωρίες, χωρίς τεχνικά μέσα περιόδευσαν στα χωριά μας παρουσιάζοντας με θεατρική ποιότητα τα έργα:

«Η Ιστορία του Αλή Ρέτζο» του Πέτρου Μάρκαρη,

«Δυο Καμινάδες» του Στρατή Παπανικόλα,

«Ο Καλός Στρατιώτης Σβέϊκ» σε διασκευή Σωτήρη Πατατζή,

«Μια μέρα στο Γυμνάσιο» της Έλλης Αλεξίου,

«Το θεριό του Ταύρου» του Αζίζ Νεσίν.

Πυκνές μνήμες, μικρές και μεγάλες σχεδόν ατέλειωτες.

Διαδήλωση της Νεολαίας και του Λαού στην Αθήνα στην 1η επέτειο της 21η Απρίλη μετά τη μεταπολίτευση, το 1975. Φτάνοντας στη Αμερικανική Πρεσβεία οι νεοφερμένες τεθωρακισμένες αύρες ορμούν πάνω μας πυροβολώ­ντας με τις δακρυγόνες βομβίδες τους. Γίνεται χαμός, ο καθέ­νας όπου φύγει – φύγει, αλλά ο Περικλής Κ., με τον Ηλία Π. δεν τρέχουν να σωθούν, κρατούν να σώσουν το πανό της ΛΕΣ που αρκετές μέρες το έφτιαχναν… «Ποτέ πια Φασισμός, Δημοκρατία, Εθνική Ανεξαρτησία».

Καλοκαίρι του ’75, ο Νομάρχης Λέσβου απαγορεύει εκδήλωση της ΛΕΣ για τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο στο Δημοτικό Κήπο, λόγω του… ισχύοντος Στρατιωτικού Νόμου  στις παραμεθόριες περιοχές… Περιοδεύει τα χωριά το θεατρικό μας (επίσης το Καλοκαίρι του ’75), αλλά για κάθε παράσταση η χωροφυλα­κή ζητά: Βεβαιώσεις Μηχανικού, Γιατρού, για καταλληλότη­τα χώρου, αστυνόμου διά δημoσίαν συνάθροισιν, έγκριση έργου, χαρτιά εφορίας κλπ. Αλλά οι διοργανωτές και οι ερασιτέχνες δεν κάνουν πίσω εύκολα, οι παραστάσεις γίνονται πότε μισονόμιμα και πότε μισοπαράνομα, βρίσκουν δε πάντα ενθουσιώδη λαϊκή αναγνώριση. Συνεργασία με τους Λέσβιους λογοτέχνες της Αθήνας και δημιουργία βιβλιοθηκών στα χωριά με την συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και της νεολαίας των χωριών.

Είχε η ΛΕΣ και τα αρνητικά της, έντονες διαμάχες και παραταξιακές πρακτικές, σαν φαινόμενα της μεταπολίτευ­σης μιας σπουδαίας εποχής με δημοκρατικές εξελίξεις και αντιπαραθέσεις. Αλλά το πιο αρνητικό είναι ότι μετά από 10 χρόνια πολύμορφης προσφοράς, η ΛΕΣ έπαψε να λειτουργεί. Σίγουρα  πολλοί  φίλοι και  φίλες θα έχουν να συμπληρώσουν πολλά. Μεταξύ διαφόρων εντύπων και φωτογραφιών της ΛΕΣ, αναρτούμε τον κατάλογο των 300 πρώτων μελών της ,που γράφτηκαν το 1974 έως τον Oκτώβριο του 1975, όπως περιλαμβάνονται στο πρώτο Μητρώο Μελών (το  μόνο που διασώθηκε).

(Το παραπάνω κείμενο του Δημήτρη Μπουρνού δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΛΕΣΒΟΣ της ΟΛΣΑ ).