Στο αφιέρωμα αυτό θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά στις Μαραθώνιες Πορείες Ειρήνης της περιόδου 1963-1965 και θα δημοσιεύσουμε κάποιες αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες από τη συμμετοχή των Λαμπράκηδων της Λέσβου σ’ αυτές.
Στις 15 Ιουλίου 1964 η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη έγινε μέλος της ΠΟΔΝ (Παγκόσμια Οργάνωση Δημοκρατικής Νεολαίας) και συμμετείχε από τότε στα διεθνή συνέδρια της νεολαίας, στην πάλη για τα ιδανικά της ειρήνης και της φιλίας των λαών, της διεθνούς ύφεσης και του αφοπλισμού. Υποστήριζε τους αγωνιζόμενους λαούς ενάντια στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, σε μια περίοδο που και η Ελλάδα ζούσε στο ρυθμό του ψυχρού πολέμου.
Η κυπριακή κρίση, που το 1964 οξύνθηκε ακόμα περισσότερο με αποκορύφωμα τους τουρκικούς βομβαρδισμούς του Αυγούστου, πήρε αυτοδίκαια την πρώτη θέση στις διαδηλώσεις των Λαμπράκηδων για εθνική ανεξαρτησία και αποτέλεσε το κύριο πεδίο αντιπαράθεσης με την αμερικανο-νατοϊκή πολιτική. Ο αγώνας για την ανεξαρτησία του νησιού συνδυάστηκε με τον αγώνα για την απομάκρυνση του 6ου Αμερικάνικου Στόλου, που ήταν αγκυροβολημένος στο Φάληρο, χειροπιαστή απόδειξη της ξένης εξάρτησης. Ήδη από τις 28 Δεκεμβρίου 1963 η ΔΚΝΓΛ οργάνωσε μια διαδήλωση για το Κυπριακό στην Αθήνα και την 1η Ιανουαρίου 1964 στον Πειραιά. Στις 4 Μαρτίου 1964 έγιναν συγκρούσεις με την αστυνομία σε μια διαδήλωση ενάντια στον 6ο Στόλο. Ακολούθησαν κι άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις σε συνοικίες της πρωτεύουσας που κορυφώθηκαν στις 8 Μαρτίου 1964 με μια μεγάλη συγκέντρωση για την Κύπρο στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου. Χιλιάδες νέοι συμμετείχαν στη συγκέντρωση και μετά την ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη ξεκίνησε πορεία μέχρι την αμερικάνικη πρεσβεία. Η πορεία, περνώντας μπροστά από τη σοβιετική πρεσβεία, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της για τη σοβιετική δήλωση υποστήριξης προς την Κύπρο, που είχε γίνει πριν λίγες μέρες. Τον Αύγουστο 1964 με τους βομβαρδισμούς η ΔΚΝΓΛ οργάνωσε διαδηλώσεις σ’ όλη τη χώρα. Στις 24 Οκτωβρίου μοίραζε χαρτιά με χιλιάδες υπογραφές που συγκεντρώθηκαν μέσα στο πλαίσιο της παγκόσμιας μέρας που ήταν αφιερωμένη σ’ αυτό το θέμα κλπ. Πολλές εκθέσεις, συζητήσεις στις λέσχες και δημόσιες ομιλίες οργανώθηκαν για να ευαισθητοποιήσουν και να πληροφορήσουν την κοινή γνώμη σχετικά με το πιο κρίσιμο τότε πολιτικό πρόβλημα της χώρας.
Με τους αγώνες της για το Κυπριακό η Νεολαία Λαμπράκη συνέχιζε βέβαια μια παράδοση αγώνων που συγκλόνιζαν τη χώρα ήδη από το 1955. Παράλληλα, όμως, ήταν η οργάνωση που υποστήριζε ενεργά στην Ελλάδα τον αγώνα του βιετναμέζικου λαού, συντονίζοντας τις ενέργειές της με την κινητοποίηση της ευρωπαϊκής και αμερικανικής νεολαίας.
Το αποκορύφωμα των αγώνων της Νεολαίας Λαμπράκη για την παγκόσμια ειρήνη και την εθνική ανεξαρτησία ήταν η συμμετοχή της στις Πορείες Ειρήνης. Αν και οργανώθηκαν για πρώτη φορά από την «Κίνηση Μπέρτραντ Ράσελ», θεωρούνταν έργο της ΔΝΛ με την οποία είχαν άμεσα συνδεθεί. Ωστόσο η ΔΝΛ αρνιόταν μια τέτοια μονοπώληση σε κάθε σχετικό κείμενο, όπως στο ακόλουθο «Εσωτερικό Δελτίο» που κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της 3ης Πορείας Ειρήνης το Μάιο του 1965: «Είναι γνωστό ότι οργανωτές της Πορείας είναι διάφορες φιλειρηνικές κινήσεις και οργανώσεις της χώρας μας… που για την πραγματοποίησή της έχουν συγκροτήσει την Επιτροπή της Μαραθώνιας Πορείας Ειρήνης. Με αυτή την έννοια, η οργάνωσή μας δεν είναι οργανωτής της Πορείας. Δηλαδή η πορεία δεν είναι πορεία των Λαμπράκηδων. Άσχετα αν ο ρόλος μας για την επιτυχία της θα είναι πάρα πολύ σημαντικός».
Η συμμετοχή της Νεολαίας Λαμπράκη στις Πορείες Ειρήνης γινόταν με πολλά λεωφορεία που δρομολογούσε κάθε οργάνωση και με πολύ αυθόρμητο και ενθουσιώδη τρόπο. Η δημιουργικότητα και η χαρούμενη συμμετοχή της νεολαίας σ’ αυτές τις πορείες έκαναν χωρίς υπερβολή την Ελλάδα παγκόσμια πρωτεύουσα της ειρήνης. Ύστερα από μακρές προετοιμασίες και με πολλή φαντασία οι νέοι έρχονταν απ’ όλες τις γωνιές της χώρας, συχνά από πολύ μακριά και με τα πιο διαφορετικά μεταφορικά μέσα.
Στις 21 Απριλίου 1963 με πρωτοβουλία του Συνδέσμου «Μπέρντραντ Ράσσελ» πραγματοποιήθηκε η «Μαραθώνιος Πορεία Ειρήνης». Το λεκανοπέδιο της Αττικής, από τα βόρεια προάστια της πρωτεύουσας ως το Μαραθώνα και τις ακτές απέναντι από την Εύβοια, είχε μεταβληθεί από την παραμονή σε ζώνη πολεμικών επιχειρήσεων. Πάνω από δέκα χιλιάδες χωροφύλακες και αστυνομικοί κατέλαβαν όλες τις οδικές αρτηρίες που οδηγούσαν προς το Μαραθώνα. Βουλευτές, καλλιτέχνες, ξένοι επιστήμονες προπηλακίστηκαν. Πάνω από 200 άτομα πιάστηκαν, 300 τραυματίστηκαν. Ύστερα από σκληρό αγώνα κατόρθωσαν να φτάσουν μερικοί μαραθωνοδρόμοι, ανάμεσά τους και ο βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης, και να στήσουν τη σημαία του αφοπλισμού και της ειρήνης στον Τύμβο.
Στις 17 Μαΐου 1964 πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η Β΄ Μαραθώνιος Πορεία Ειρήνης. Εκατοντάδες χιλιάδες αγωνιστές – οδοιπόροι της ειρήνης απ’ όλες τις γωνιές της χώρας, απλοί άνθρωποι, εργάτες, αγρότες και υπάλληλοι, φλογεροί νέοι μαθητές και φοιτητές, άνθρωποι των γραμμάτων και των καλών τεχνών, επιστήμονες και διανοούμενοι, προσωπικότητες της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της χώρας, πήραν μέρος σ’ αυτή την πορεία.
Στις 23 Μαΐου 1965 πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων η Τρίτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, η μεγαλύτερη εκδήλωση ειρήνης που είδε ποτέ ο τόπος μας. Ήταν ένα λαϊκό δημοψήφισμα υπέρ της ειρήνης, υπέρ των δικαίων της Κύπρου, υπέρ της Δημοκρατίας.
Στις 22 Μαΐου 1966 έγινε, με τη συμμετοχή και ξένων αντιπροσωπειών, η Δ΄ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης. Σε σχετική ανακοίνωσή της η ΕΔΑ τονίζει ότι με τις πρωτοφανείς διαστάσεις της η Πορεία αποτέλεσε πανεθνικό δημοψήφισμα κατά του ιμπεριαλισμού και του πολέμου στο Βιετνάμ, κατά της επιβολής νατοϊκής λύσης στο Κυπριακό, για την περιφρούρηση της ειρήνης, για την κυπριακή ελευθερία, για τη χάραξη μιας αδέσμευτης εθνικής εξωτερικής πολιτικής. Πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα πορείες ειρήνης στα Γιάννινα, στους Φιλίππους και στη Λευκάδα.
(Επιμέλεια αφιερώματος: Παναγιώτης Μ. Κουτσκουδής)
Συμμετοχή Λέσβιων στις Μαραθώνιες Πορείες Ειρήνης της περιόδου 1963-1966 (Αρχείο Παναγιώτη Λ. Αϊβαλιώτη).
Μανταμαδιώτες (αριστερά) και Αγιασώτες (δεξιά) πορεύονται με τα πανό τους στη Β΄ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης (17/5/1964). (Αρχείο Παναγιώτη Λ. Αϊβαλιώτη).
Ο Νίκος Μαρμαρινός κρατά το πανό (στο μέσον) σε Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης.
Λαμπράκηδες του Μανταμάδου στη Β΄ Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης στις 17/5/1964. (Αρχείο Δημήτρη Καρατζιτζή).
Μανταμαδιώτες και Μανταμαδιώτισσες στη Γ΄ Μαραθώνια Πορεία (23/5/1965) με τον Πλωμαρίτη υποψήφιο βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργο Γέραλη ή Τσιφλίκ’ (είναι ο ευτραφής κύριος στη μέση της φωτογραφίας). Αναρτήθηκε από την Αθηνά Χατζηδημητρίου – Στέκα στη σελίδα του φβ «e-ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ, e-ΠΑΛΙΑΤΖΙΔΙΚΟ».
Ο Γαβριήλ Καμπάς κρατάει αφίσα της Μαραθώνιας Πορείας Ειρήνης σε εκδήλωση διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του Γρηγ. Λαμπράκη (7-7-1963).
