Ορέστης Κανέλλης – Ζωγράφος

Γεννήθηκε στη Σμύρνη αλλά παντού βέβαια αναφέρεται σαν Μυτιληνιός, κι έτσι άλλωστε δήλωνε κι ο ίδιος, αφού στα δώδεκά του έρχεται οριστικά στη Μυτιλήνη, καλοδεχούμενος πρόσφυγας στο γνώριμο νησί της γιαγιάς του. Ο γιατρός πατέρας του τον στέλνει στην Αθήνα, το 1929, για σπουδές ιατρικής, αλλά ο Ορέστης Κανέλλης ένα χρόνο αργότερα βρέθηκε στο Παρίσι όπου παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής σε ελεύθερες ακαδημίες και κυρίως στην Γραν Σωμιέρ (1930-1933).

Το 1978, ένα μόλις χρόνο πριν από τον θάνατο του, η Εθνική Πινακοθήκη οργάνωσε μεγάλη αναδρομική έκθεση προς τιμήν του Κανέλλη. Είχαν προηγηθεί δεκαοκτώ ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα (1933, 1936, 1938, 1946, 1949, 1953, 1956, 1957, 1959, 1961, 1963, 1965, 1967, 1969, 1970, 1972, 1975, 1977), μια στη Θεσσαλονίκη, μια στο Ηράκλειο και τέσσερις στη Μυτιλήνη. Έλαβε επίσης μέρος σε έξι Πανελλήνιες εκθέσεις και πολλές στο εξωτερικό. Έργα του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, σε Υπουργεία, Δήμους και Δημοτικές Πινακοθήκες καθώς και σε πολλές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Καναδά και φυσικά σε πολλές ελληνικές ιδιωτικές συλλογές.

(Για τη ζωή και το έργο του δείτε το βίντεο στη διεύθυνση:

https://www.youtube.com/watch?v=s0wVBP21XoU&t=188s)

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗ ΚΑΡΙΠΗ

«Ο ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΣ ΚΑΝΕΛΛΗΣ»

«…Εμείς οι Λέσβιοι, αν και ο Κανέλλης δεν γεννήθηκε στη Λέσβο, τον θεωρούμε δικό μας. Τον ξέρουμε σαν ζωγράφο της Πέτρας. Τον ξέρουμε σαν ζωγράφο της Αντίστασης του ελληνικού λαού.

Ξέρουμε πως σ’ όλη τη γερμανική κατοχή βρισκόταν στο βόρειο τμήμα του νησιού μας, στην Πέτρα. Πως ήταν ένα από τα πιο δραστήρια και τολμηρά στελέχη του ΕΑΜ. Και πως σαν πολιτικός καθοδηγητής οργάνωσε την αντίσταση στα χωριά του βόρειου τμήματος του νησιού μας. Χωρίς να σκέφτεται τη ζωή του, μαζί με άλλους αγωνιστές γύριζε μέρα και νύχτα στα χωριά Βαφειός, Άργενος και Λεπέτυμνος (Χάλικας) και καθοδηγούσε και αναπτέρωνε το ηθικό του λαού μας.

Είναι εκείνος που τη μέρα που φεύγανε απ’ το νησί μας οι Γερμανοί, μαζί με τους Δούκα Κυριάκου, Δημ. Δρακούλη, Ευστρ. Σαρόγλου, Γεώργ. Χαϊτά, Νικόλ. Μουτάφη, Λουκά Τσισγούλη, ίσως και άλλους, πήδηξε σ’ ένα μικρό καΐκι και απ’ το λιμάνι της Μήθυμνας, ανοίχτηκαν στο πέλαγος για να συλλάβουν τους Γερμανούς που φεύγανε.

Το τόλμημα τούτο ήταν πολύ επικίνδυνο και πολλοί φώναζαν να τους αφήσουν να φύγουν. Γιατί το καΐκι που φεύγανε οι Γερμανοί ήταν πολύ μεγάλο και εξοπλισμένο με βαριά όπλα. Ενώ το δικό τους ήταν μικρό καΐκι μ’ ένα μυδράλιο και κάτι παλιά ατομικά τουφέκια με ελάχιστες σφαίρες. Κι όμως η πίστη των ανθρώπων τούτων ήταν τόσο μεγάλη που λύγισε τους οκτώ Γερμανούς. Οι Γερμανοί μπροστά στην πίστη των ανθρώπων τούτων δεν τόλμησαν ν’ αντισταθούν και παραδόθηκαν.

Ο Ορέστης Κανέλλης εξακολούθησε να αγωνίζεται για την πραγματική λευτεριά της πατρίδας του και μετά το φευγιό των Γερμανών. Έφυγε δε από την Πέτρα το 1946 με 1947 μάλλον για την Αθήνα. Τότε είχε αρχίσει και στο νησί μας το άγριο κυνηγητό των ανθρώπων που αγωνίστηκαν για μια λεύτερη Ελλάδα…».

ΟΙ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ…

Η επιστολή που δημοσιεύεται στη συνέχεια βλέπει το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά και είναι ευγενική παραχώρηση της Μελίτας Σταύρου και της Δάφνης Βλουμίδη με επιμέλεια του Γιάννη Τρουμπούνη.

Διαβάζοντας το γράμμα του Ορέστη Κανέλλη με ημερομηνία 11 Μαρτίου 1945 προς το θείο του Δημητρό Σταύρου νομίζουμε στην αρχή ότι πρόκειται για ένα γράμμα με οικογενειακά ζητήματα. Κι όμως, με λίγες αδρές προτάσεις μάς περιγράφει το κλίμα της τότε εποχής.

Βρισκόμαστε λίγο μετά τα Δεκεμβριανά του 1944 γι’ αυτό το λόγο αυτό αναφέρει: «Πριν από τα γεγονότα της Αθήνας σου έγραψα αλλά δεν πήρα απάντηση. Καθώς μάθαμε βγήκατε όλοι γεροί από τις μέρες του αίματος». «Μέρες του αίματος», λοιπόν, το αιματοκύλισμα του λαϊκού ξεσηκωμού στην ελεύθερη Αθήνα του Δεκέμβρη του 1944. Μια πολύ προσεκτική διατύπωση του Κανέλλη γιατί η λογοκρισία και η τρομοκρατία βρίσκονταν προ των πυλών, όπως έγινε καταφανές και από τα θλιβερά γεγονότα που ακολούθησαν…

Το γράμμα στη συνέχεια αναφέρεται σε θέματα επισκευής του σπιτιού στην Πέτρα και στις πόσες δυσκολίες υπήρχαν σε οικονομικό επίπεδο. Από το γράμμα στον Δημητρό, μοιάζει ότι ο Ορέστης Κανέλλης έμενε στην Πέτρα το διάστημα του πολέμου. Ο πατέρας του, γιατρός Ω.Ρ.Λ, πέθανε το ’41 και εκείνος «προστάτευε» τις δυο χήρες: τη γιαγιά του Ουρανία, που τα εγγόνια την φωνάζουν Νενέ, και την μητέρα του Ελένη. Η θεία Φωτώ παντρεμένη με τον Κώστα Φριλίγκο, γιατρό αφροδισιολόγο, νομάρχη Λέσβου του ΕΑΜ μετά την απελευθέρωση του νησιού, φαίνεται ότι ζούνε στη πόλη της Μυτιλήνης. Οι υπόλοιποι συγγενείς ζουν στην Αθήνα.

Επίσης στο συγκεκριμένο γράμμα φαίνεται η ανέχεια και οι δυσκολίες της εποχής. Ο Κανέλλης, ένας ζωγράφος που έχει ήδη αποκτήσει αναγνωρισιμότητα με εκθέσεις πριν τον πόλεμο, αναφέρεται στην επιστολή του στις δυσκολίες να αποκτήσει ένα πακέτο νερομπογιές και σε άλλα υλικά της τέχνης του που είναι απαραίτητα για τις δημιουργίες του.

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ

(Διατηρήθηκε η ορθογραφία και η σύνταξη της χειρόγραφης επιστολής)

Πέτρα 11 Μαρτίου 1945

Αγαπητέ θείε Δημητρό

Πριν από τα γεγονότα της Αθήνας σου έγραψα αλλά δεν πήρα απάντηση.

Καθώς μάθαμε βγήκαμε όλοι γεροί από αυτές τις μέρες του αίματος. Εμείς σαν πάντα, με την μαμά μου στην Πέτρα και η Φωτό οικογενειακώς στη Μυτιλήνη.

Τώρα που έρχεται η Άνοιξη θα πρέπει να σιάξουμε το σπίτι. Διαφορετικά κινδυνεύει να καταστραφεί ολοκληρωτικά. Η μαμά μου μ’ έβαλε να σου γράψω για αυτό για να συνεννοηθείτε όλα τα αδέρφια αυτού και να απαντήσετε. Μπορούμε να δανειστούμε σε λάδι από τον Βύρωνα και να πληρώσουμε το χρέος πληρώνοντας κάθε χρόνο ένα ορισμένο ποσοστό από το εισόδημα των κτημάτων. Η θέληση της Νανάς ήταν να διατεθεί το εισόδημα ενός χρόνου για να επιδιορθωθεί το σπίτι και συγκεκριμένα για να γίνει ο πίσω τοίχος.

Τώρα φυσικά ύστερα από το σεισμό , αντί ένας θα γίνουν δύο και μισό κατά τους υπολογισμούς του Χαραλάμπη, του Φονιά. Επειδή το Παμπορέλι είναι του θείου Θρασύβουλου και δικό σου συνεννοηθείτε κι απαντήστε. Διαφορετικά μπορεί να γίνει μόνο αν πουληθεί ο μέλαγκας.

Πέρσι όλο το λάδι που βγήκε ήταν 470 * οκ. αλλά φέτος ελπίζουμε να είναι μαζουλοχρονιά. Απ’ αυτό αν εξαιρέσουμε τα έξοδα που ήταν εξαιρετικά , μερικά μεροκάμματα που ξοδεύτηκαν για να συμμαζωχτεί λίγο το σπίτι και τις 3 λίρες που έστειλα στο θείο Θρασύβουλο μένουν περίπου 220 οκ. και αν αφαιρέσουμε την καλλιέργεια και την σοδειά μας (των δυό) θα μείνουν πάνω κάτω 120 που θα σας τις στείλω όταν τα ναύλα γίνουν λίγο πιο λογικά.

*υπολογίζαμε 700. Όλος ο κόσμος αυτή τη χρονιά είναι όξω στους υπολογισμούς.

Καθώς νομίζω έγραφα και την προηγούμενη φορά έχω κάνει καμιά πενηνταριά ακουαρέλλες πολύ καλές. Αν υπήρχαν τζάμια θα έκανα μιαν έκθεση στη Μυτιλήνη που θα πετύχαινε επειδή οι ακουαρέλλες είναι σχετικά με τις λαδομπογιές πολύ φθηνές.

Σκέφτουμαι όσον καιρό ακόμα θα είμαι αναγκασμένος να μείνω στην Πέτρα να δουλέψω πολύ. Γι’ αυτό σε παρακαλώ πολύ να μου πάρεις ένα κουτί νερομπογιές και χαρτί μαζεμμένο από του Πετσόπουλου πάνω κάτω σαν κι αυτό που στέλνω ή λίγο πιο χοντρό (χαρτί που τυπώνουν βιβλίο, οπωσδήποτε όμως όχι γυαλιστερό). Ακόμα και δυό πινέλα για νερομπογιά ένα πάρα πολύ μεγάλο κι ένα μέτριο.

Να πάρεις πρώτα τις νερομπογιές κι έπειτα τόσο χαρτί όσο να συμπληρωθούν 2000 δρχ. Αν το χαρτί είναι πολύ ακριβό ας γίνουν 3000 δρχ. Θα σου έστερνα αμέσως τα λεφτά αλλά φοβούμαι μήπως δεν υπάρχουν ούτε νερομπογιές στην Αθήνα. Για λαδομπογιές δεν γράφω γιατί και ακριβές θάναι και μου λείπουν κι όλα τ’ άλλα, μουσαμάδες, νέφτι, λινέλαιο, βρούτσες.

Επίσης θα περιμένω να μου γράψεις σχετικά με την δυνατότητα πώλησης του ιατρείου.

Πολλά φιλιά από τη μαμά μου και μένα στη θεία Τατιανή και σε σένα

Ορέστης

Η θεία Νίνα έγραψε ότι πήρε το δέμα που στείλαμε . Υποθέτω ότι κι ο θείος Θρασύβουλος θα πήρε τις τρείς λίρες.

===========================================

Μπορείτε επίσης να δείτε ένα βίντεο με τίτλο “H ζωγραφική προσφορά του Ορέστη Κανέλλη” στη διεύθυνση:

https://www.youtube.com/watch?v=PyW0S0dou8g

Μια εξαιρετική ανάρτηση του Βάσου Βόμβα επίσης στο:

https://www.facebook.com/groups/1853721364906201/permalink/2810066745938320/

Επίσης – ενδεικτικά – υλικό για τον Ορέστη Κανέλλη μπορείτε να βρείτε στις παρακάτω διευθύνσεις:

https://parapoda.wordpress.com/…/%CE%BF%CF%81%CE%AD%CF…/

https://paletaart.wordpress.com/…/%CE%BA%CE%B1%CE%BD…/

https://alkman.gr/…/%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%bf%cf%82-%ce…/

https://paletaart.wordpress.com/…/%CE%BA%CE%B1%CE…/…

http://texneslesvos.weebly.com/omicronrho941sigmatauetasi…

==========================================

Την άνοιξη του 2005 το Θεατρικό Εργαστήρι του Δήμου Μυτιλήνης ανεβάζει την παράσταση «Θάψτε τους νεκρούς» του Irwin Shaw με παράλληλη έκθεση ζωγραφικής έργων του Ορέστη Κανέλλη και τα παρουσιάζει με τον τίτλο «Βλέμμα πέρα από το μέτωπο» στο Δημοτικό Θέατρο της Μυτιλήνης και στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους στο Σίγρι της Λέσβου.

Η σκηνοθεσία της παράστασης ήταν της Αγγελικής Γεωργαντά, η σκηνογραφία του Γιάννη Τρουμπούνη (που επιμελήθηκε και την έκθεση των έργων του Κανέλλη) και η μουσική του Νίκου Τσιριγώτη. Οι 4 τελευταίες φωτογραφίες που ακολουθούν στην ανάρτηση είναι από το πρόγραμμα της συγκεκριμένης παράστασης-εκδήλωσης.

Ο ΟΡΕΣΤΗΣ ΚΑΝΕΛΛΗΣ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΙΚΟ ΑΓΩΝΑ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 1974

Μετά τις βουλευτικές εκλογές στις 17 Νοέμβρη 1974 και την ορκωμοσία της κυβέρνησης Καραμανλή, προκηρύχθηκε δημοψήφισμα στις 8 Δεκέμβρη 1974, υπέρ της Προεδρευόμενης Δημοκρατίας ή της Βασιλείας.

Μέσα σε δυο βδομάδες οργανώθηκε και Παλλεσβιακή Επιτροπή Αντιβασιλικού Αγώνα, που την αποτελούσαν οι Απόστολος Αποστόλου (τότε Αντιδήμαρχος προσωρινά), Κώστας Βασάλος (ΚΚΕ), Λευτέρης Κιοσκλής (ΠΑΣΟΚ), Τάκης Αμπατζής (βουλευτής Ένωσης Κέντρου), Νίκος Γανίτης (ΕΔΑ), Άγγελος Συρόπουλος, (νομικός), Πάνος Αναγνώστου, (νομικός), και τα μέλη του Συμβουλίου της Λεσβιακής Ένωσης Σπουδαστών.

Η Πανελλαδική Επιτροπή, που την αποτελούσαν άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών με Προεδρείο τους Αντώνη Σαμαράκη, Ιάκωβο Καμπανέλλη και Μάριο Πλωρίτη, έστειλε στη Λέσβο για Συντονιστή και κύριο Ομιλητή τον ΟΡΕΣΤΗ ΚΑΝΕΛΛΗ.

Περιοδεύοντας μαζί του στα χωριά και τις συνοικίες, είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε ως άνθρωπο και ως διανοούμενο που νοιάζεται για τα κοινωνικά προβλήματα. (Ας σημειωθεί εδώ ότι πανελλαδικά κατά της Βασιλείας ψήφισαν 69,18%, αλλά στο Νομό Λέσβου 77,74%!).

(ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ ΠΑΛΛΕΣΒΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ-Δεκέμβρης 1974)