ΣΤΡΑΤΗΣ ΔΟΥΚΑΣ, οι Ιστορίες ενός Οδοιπόρου και ενός Αιχμαλώτου
<<Να ξανάρθει στο προσκήνιο ο παραγνωρισμένος Στρατής Δούκας>> μας παροτρύνει η δημοσιογράφος Βένα Γεωργακοπούλου σε πρόσφατο άρθρο της στην Εφημερίδα των Συντακτών, παρουσιάζοντας το βιβλίο του Κώστα Ακριβού << Ιστορία ενός οδοιπόρου—Στρατής Δούκας >>.
Ο συντοπίτης μας Στρατής Δούκας γεννήθηκε στα Μοσχονήσια το 1895, όπου έβγαλε το Σχολαρχείο. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στο Αιβαλί και με τον συμμαθητή του Φώτη Κόντογλου συγκατοίκησαν στην Αθήνα, όπου το 1912 γράφτηκε στη Νομική. Το 1914 συμμετέχει στην αλλοπαρμένη παρέα του Αντώνη Πρωτοπάτση-Στρατή Ελευθεριάδη- (Teriade )-Στρατή Παπανικόλα-Θείελπη Λεφκία-Παναγιώτη Νικήτα-Στρατή Παρασκευαίδη-Στρατή Βαρελτζίδη, που γυροφέρνουν τα χωριά της Λέσβου με πόθο να χαρούν την απαράμιλλη γραφικότητα του νησιού, να δούν και ν’ακούσουν τους τραγουδιστάδες και χορευταράδες του και να ρουφήξουν από την κρυστάλλινη πηγή του, το λαικό λόγο ( γράφει ο Κώστας Μίσσιος ).
Υπηρέτησε σαν εθελοντής στο μακεδονικό μέτωπο και τραυματίσθηκε στον μικρασιατικό πόλεμο. Μετά το 1922, στην Αθήνα, στη Μυτιλήνη και στην Θεσσαλονίκη, έκανε τα πάντα. Δημοσιογραφούσε, έγραφε, προωθούσε τη μικρασιατική λαική τέχνη ( αγγειοπλάστική, ταπητουργία ) , ίδρυε περιοδικά και λογοτεχνικά σωματεία, ζωγράφιζε,οργάνωνε εκθέσεις, συνδεόταν με ανθρώπους με το ίδιο ήθος και πάθος όπως τον ζωγράφο Σπύρο Παπαλουκά, τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη, τον Γιαννούλη Χαλεπά, τον Δημήτρη Πικιώνη, τον Νίκο Χατζηκυριάκο Γκίκα,τον Σωκράτη Καραντινό. Στη Μυτιλήνη ίδρυσε με τον Στρατή Μυριβήλη τον Σύλλογο Μουσικών Τεχνών και στην Αθήνα την Εταιρεία Διακοσμητικής Τέχνης με τον Φ.Κόντογλου και τον Σ.Παπαλουκά. Το 1934 ίδρυσε μαζί με άλλους την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών.
Υπηρέτησε ξανά σαν αξιωματικός στον ελληνοιταλικό πόλεμο και στην κατοχή πήρε μέρος στην Αντίσταση ενταγμένος στο Ε.Α.Μ, πιάστηκε και βασανίστηκε από τους γερμανούς κατακτητές και τους συνεργάτες τους. Από το 1962 έζησε κατάκοιτος στο σπίτι του, χωρίς να σταματήσει τις συνεργασίες με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε γηροκομεία. Πέθανε τον Νοέμβρη του 1983, ενώ λίγο πρίν τον θάνατό του ο Δήμος Ζωγράφου δημιούργησε ένα μικρό Μουσείο Στρατή Δούκα μέσα στο Πνευματικό του Κέντρο.
Ο βιογράφος του Κ. Ακριβός λέει…<<πρόσφερε πολλά σ΄αυτόν τον τόπο, για ένα όμως κυρίως τον μνημονεύουμε την ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΥ που έγραψε το 1929, σταθμό στην πεζογραφία μας, καταγραφή της περιπέτειας ενός έλληνα στρατιώτη του Νικόλα Καζάκογλου στην Τουρκία μετά την καταστροφή της Σμύρνης,που αναγκάστηκε για να γλυτώσει να παραστήσει τον Τούρκο. Βιβλίο αφοπλιστικά αντιπολεμικό, μακρυά από εθνικά μίση και πάθη, αφιερωμένο στα κοινά μαρτύρια των λαών >>.
Ο Δήμος Λέσβου ( με την απόφαση 436 του Δημοτικού Συμβουλίου στις 5 Αυγούστου 2019), ονόμασε προς τιμήν του τον δρόμο που από την επαρχιακή οδό Λουτρών οδηγεί στον Άνω Χάλικα, << ΟΔΟ ΣΤΡΑΤΗ ΔΟΥΚΑ-ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ >>, απέναντι από τα Μοσχονήσια που τον γένησαν.
Να και μια από τις ορμήνιες που μας άφησε ο Στρατής Δούκας… << Μονάχα οι ηλίθιοι και οι νεκροί έχουν δικαίωμα να λησμονούν, μα όσοι έχουν την πνοή της ζωής μέσα τους, οφείλουν να θυμούνται για να στοχάζονται και να συγχωρούν. Η μνήμη είναι εκείνη που δίνει θροφή στο πνεύμα και στη καρδιά. Η μνήμη είναι ένα ωραίο καθήκον μέσα στη ζωή…μην αφήνετε να χάνεται ότι είναι τόσο ακριβά πληρωμένο…>>.
Επιμέλεια: Μήτσος Μπουρνούς
